Het is een grote dag voor een snel afscheid

Olá todos! BREKEND NIEUWS... PORTUGAL IS BEVRIJD!

Op de ochtend van 25 april 1974 stond op de voorpagina van de nationale krant van Portugal, Repúblicaschreeuwde hardop. DE STRIJDKRACHTEN HEBBEN DE MACHT GEGREPEN VOOR HET VOLK EN VOOR HUN VRIJHEID. Met nog meer trots, de redactie van República een tweede kop onder aan de voorpagina. DEZE KRANT WAS NIET HET DOELWIT VAN EEN CENSUURCOMMISSIE. Dit laatste stukje, in rood omkaderd, toonde aan hoezeer alles van de ene dag op de andere was veranderd.

Op 25 april wordt de bevrijding van Portugal gevierd van meer dan 40 jaar heerschappij onder de onderdrukkende en destructieve Estado Novode zelfbenoemde dictatuur van de briljante en professorachtige António Salazar. De Estado Novo zelf was een vreemde conglomeratie van incongruente ideeën. Als u geïnteresseerd bent, kunnen we in een later bericht op dit onderwerp terugkomen. Laten we ons nu beperken tot een paar feiten achter de viering van vandaag.

De meestal geweldloze revolutie

De omverwerping op 25 april van Europa's langstlevende autoritaire regime verliep volgens een typisch Portugees scenario. Misschien zijn alleen de Portugezen in staat een bijna geweldloze militaire staatsgreep zonder bloedvergieten te plegen. Bovendien heeft hun gezond verstand gezegevierd over gekwelde ideologische verschillen. Tot de blijvende indrukken van deze revolutie tegen een onderdrukkend dictatoriaal regime behoren, voor mij althans, veel bloemen en een lied.

Helaas kwamen vier mensen om toen de persoonlijke garde van de president op een menigte in Lissabon schoot. Voor de rest kende de revolutie, deze Anjerrevolutie, geen geweld. De militairen die de coup leidden hebben nooit een schot gelost, hoewel er tanks Lissabon binnenrolden en overal geüniformeerde soldaten waren. Niettemin stonden tienduizenden gewone burgers zij aan zij met de duizenden soldaten.

1 mei 1974. Deze foto toont de jeugdige menigte in Tavira die de oude Romeinse brug oversteekt. Zij vieren de eerste volledige vrijheid van de revolutie. Mijn goede vriend, António Minhalma, toen net 18 jaar oud, staat in het midden, direct links van de brildragende heer met een zwarte coltrui. De Revolutie heeft het optimisme, de hoop en de dromen van de Portugezen blootgelegd en vervolgens vrijgegeven: "misschien zou er een betere toekomst kunnen bestaan".

Samen in opstand

Militairen en burgers mentaal gesynchroniseerd: een nieuwe dag zonder oorlog en met echte democratie moet aanbreken. Het was al genoeg geweest. De Portugezen hadden al 13 jaar bloedige oorlogen gevoerd in Angola, Guinee-Bissau en Mozambique. Ze vochten tegen de vrijheid van hun Afrikaanse broeders en zusters in plaats van voor hun eigen vrijheid.

Deze oorlogen hadden geen zin, noch voor het leger, noch voor de burgers die werden ingelijfd om ze te voeren. Geld dat werd uitgegeven om de Portugezen duizenden kilometers verderop te doden, doodde ook de Portugezen thuis. De middelen voor onderwijs, gezondheidszorg en basisvoedsel waren al verdampt. Groot-Portugal was net zo onderontwikkeld gebleven als zijn verre koloniën. De tijd voor verandering was aangebroken.

Een Igreja de Santa Luzia, circa de late jaren 1950. Deze foto, gedeeld met mij van mijn goede vriend Victor Minhalma, de tweelingbroer van António, toont de vervallen parochiekerk uit de 17e eeuw in ons dorp Santa Luzia. De foto werd genomen enkele jaren voordat de kerk werd afgebroken en vervangen door het huidige modernistische bouwwerk. Wat me opvalt op de foto is het gebied rond de kerk, die in het centrum van Santa Luzia staat. Er ligt alleen maar vuil en puin, het geschenk van 30 jaar dictatuur, die een isolationistisch nationalisme aanhing, dat het land en zijn bevolking bankroet maakte.

De Anjer in de Revolutie

Voor mij komt het typisch Portugese karakter van de 25ste aprilrevolutie tot uiting in bloemen en liederen. Zoiets ernstigs en wereldschokkends als een revolutionaire verandering zou ook zoet en wrang humoristisch moeten zijn. De bloemenwinkels in Lissabon hadden op 24 april op mysterieuze wijze een overaanbod aan anjers. Jong en oud grepen op de ochtend van 25 april naar handenvol rode en roze bloemen toen ze de straat op gingen om zich bij de soldaten te voegen.

De foto's van straten in heel Lissabon toveren tot op de dag van vandaag een glimlach op je gezicht. Oude dames reikten op hun tenen om een bloemenvaas te maken van geweerlopen. Jonge vrouwen spelden anjers op de revers van lachende soldaten. Oudere heren overhandigden boeketten aan serieuze bewakers op tanks. De vreugde en uitbundigheid schijnen door de korrelige foto's heen.

Maar ook het startsein voor de revolutie was een lied. De tanks begonnen te rollen toen Portugal's inzending op het Eurovisie Songfestival - E Depois do Adeusof En na het Afscheid - gespeeld op radiozenders net voor middernacht op 24 april. Een onnozel liedje op een onnozele show lanceerde de meest serieuze en consequentieuze gebeurtenissen. Je kunt de wrange humor die in de titel van het liedje zit niet missen, noch het gewicht van de belofte.

Wat is er na het Afscheid?

De militairen begonnen al snel de controle over te dragen aan een door burgers geleide regering. Amper een jaar later werden in Portugal de eerste verkiezingen gehouden. Een jaar later keurde het parlement de nieuwe grondwet goed. De democratie bloeide op Portugese bodem en had haar wortels diep doorgedrukt.

Een muurschildering van Caos, Add Fuel, MAR and Draw op de Nieuwe Universiteit van Lissabon, voltooid in 2014 ter gelegenheid van de 40e verjaardag van de revolutie. Op de voorgrond staat Salgueiro Maia, een kapitein in het leger die een van de leiders van de Anjerrevolutie was. Een groot deel van de brandstof voor de revolutie kwam van jonge officieren en soldaten in het leger die uit de eerste hand zagen hoe absurd het is om te doden en te sterven om anderen vrijheid te ontzeggen als je die zelf niet hebt. De kunstenaars willen u laten weten dat deze absurditeit nog steeds bestaat. De Portugese democratie heeft niet iedereen in gelijke mate verheven en heeft ook niet genoeg mensen verheven. Er is nog veel werk te doen. Zijn wij vastbesloten om het werk van de democratie voort te zetten dat Maia en anderen begonnen zijn?

Maar we moeten beseffen dat revoluties geen einde betekenen, maar eerder het begin. Hier begint een nieuw experiment! De liberale democratie vertoont tegenwoordig vele gebreken, gebreken die door extreem-rechts worden uitgebuit. Bedrijven en een handvol individuen hebben veel van de belofte van de liberale democratie ingelost. Vandaag lijkt de wereld dichter bij 1973 te staan dan zou moeten. Nog steeds zijn er een paar rijken en een heleboel armen die niet nodig zijn.

Mensen raken gefrustreerd en zoeken naar verandering. Far-Right levert gretig leugens die verandering beloven. De aanhangers van de liberale democratie lijken te vergeten dat de revolutie nog niet voorbij is. Niet alles is in orde. Er is nog veel werk te doen.

Het voortdurende werk van de revolutie

Een deel van dat werk zal noodzakelijkerwijs gericht zijn op het ongedaan maken van de fouten die liberale democratieën over de hele wereld hebben gemaakt door ongecontroleerd kapitalisme, consumentisme en globalisme toe te staan. Herverdeling van rijkdom moet plaatsvinden. Er moeten mogelijkheden zijn om individueel en collectief vooruit te komen en te slagen. Er moet toegang komen tot basisbehoeften zoals huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, een leefbaar loon en een billijk pensioen. Productiviteit mag dus niet exclusief zijn ten opzichte van andere maatstaven van economische gelukzaligheid.

De liberale democratie heeft geen toekomst als zij de belofte van revolutionaire verandering niet kan waarmaken. De leugens van extreem-rechts zullen feller glinsteren en fonkelen in de donkere frustratie van de mensen die door de liberale democratie buiten spel zijn gezet. Dus moeten liberale democratieën een feller vuur ontsteken van aantoonbare verbetering in het leven van alle burgers. De revolutie gaat door.

Até quinta! Tot donderdag weer!

4 Comments

  1. hartelijk dank voor deze zeer interessante geschiedenis van de Anjerrevolutie. Het bewijst wat er kan gebeuren als mensen zich organiseren en zich inzetten voor het welzijn van het land. En ik wed dat al die anjers de lucht fantastisch lieten ruiken op 25 april.

  2. Het is zeer interessant dat het volk na een lang dictatoriaal bewind werkelijk de controle over zijn land heeft overgenomen. Er moet iets in de mensen zijn geweest waardoor dit kon gebeuren. Het feit dat dit bijna vijftig jaar later nog steeds het geval is, is werkelijk een eerbetoon aan de mensen en hun drang om een democratie te zijn. Het is zo triest dat het Oekraïense volk dezelfde vrijheid nastreeft, maar daarvoor tegen een dictator van buitenaf moet vechten, waarbij het vele levens verliest en zijn land wordt verwoest.

    • Bill, ik ben te laat geweest! Dank je voor je commentaar op het artikel over de Anjerrevolutie. Het is echt opmerkelijk dat de Portugezen voor democratie kozen met bloemen en een kitscherig liedje in plaats van geweld. Het zegt veel over het Portugese volk. Moge die geest blijven bestaan.